Zakończyła się 8. Edycja Kongresu 590 pod hasłem „Przestrzenie wolności”. W tle wojna w Ukrainie, szeroko pojęte bezpieczeństwo oraz potrzeba jedności krajów demokratycznych.
Hasło przewodnie „Przestrzenie wolności” doskonale oddawało główne obszary zainteresowań uczestników: agresję Rosji na Ukrainę i walkę tego kraju o wolność i demokrację, szeroko pojęte bezpieczeństwo – militarne, ekonomiczne i energetyczne, oraz potrzebę jedności całego świata.
W tym roku Kongres 590 rozgrywał się na czterech scenach, obejmował 10 obszarów tematycznych, dwa międzynarodowe fora gospodarcze (Forum Gospodarcze Polska – Arabia Saudyjska oraz Forum Gospodarcze Polska – Czechy) oraz 50 paneli i wystąpień z udziałem wielu wybitnych ekspertów z kraju i zagranicy.
Tradycyjnie, już po raz ósmy, wydarzenie zostało objęte Patronatem Honorowym Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
Podczas inauguracji Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Andrzej Duda powiedział, że „Hasło tegorocznego kongresu – „Przestrzenie wolności” – wskazuje na wartości i zadania przed jakimi stajemy w najważniejszych dziedzinach, które będą przedmiotem tegorocznych paneli”.
Prezydent podkreślił, że „Wolność jest warunkiem prawidłowego, sprawnego funkcjonowania we wszystkich sferach ludzkiej aktywności, a zarazem to wolność jest ich celem. Po to budujemy niepodległą Polskę, własne przedsiębiorstwa i organizacje, po to trudzimy się dla naszych rodzin, aby móc korzystać ze swobód należnych obywatelom w nowoczesnej, demokratycznej Rzeczypospolitej”.
W tym kontekście szczególnie mocno wybrzmiało wystąpienie Andersa Fogha Rasmussena, byłego Sekretarza Generalnego NATO.
W swoim wystąpieniu Rasmussen jasno stwierdził, że Ukraina już dawno powinna zostać członkiem NATO, a prowadzona przez ten kraj walka z agresorem pokazuje, że już jest pełnoprawnym członkiem tego Paktu. Tymczasem kraje sojuszu powinny pokazać jedność i okazać Ukrainie daleko idące wsparcie, nie tylko militarne.
– Polskie powiedzenie „za wolność waszą i naszą” to też jedno z moich ulubionych – tymi słowami rozpoczął swoje wystąpienie Anders Fogh Rasmussen, dodając, że doskonale pasuje do obecnej sytuacji.
Jak mówił, na krajach, które cieszą się wolnością, pełnią praw i demokracją, spoczywa także odpowiedzialność za tworzenie bardziej stabilnego i pokojowego świata, dodał.
– Często słyszę, że nie możemy dać Ukrainie gwarancji bezpieczeństwa, które przynależą członkom NATO. Takie myślenie jest ekstremalnie niebezpiecznie. Jeżeli uzależnimy przyjęcie Ukrainy do Sojuszu od zaprzestania działań wojennych, damy Putinowi powód, żeby nigdy ich nie zakończył – stwierdził. – To, że nie daliśmy Ukrainie gwarancji bezpieczeństwa, zachęciło Putina do agresji na ten kraj. Teraz nadszedł czas, żeby pomoc Ukrainie znaleźć bezpieczne miejsce. Jej członkostwo w NATO jest nieuniknione.
Do wojny w Ukrainie odniósł się także generał Sir Richard Shirreff, były zastępca Naczelnego Dowódcy Sił Sojuszniczych NATO w Europie. Brytyjski wojskowy już w 2017 roku przewidział agresję Rosji na naszego wschodniego sąsiada.
– Putin postrzega NATO jako bezpośrednie zagrożenia dla Rosji. Chce usunąć USA z Europy, a rozpad ZSRR uważa za największą katastrofę XX wieku. Putin chce zmazać Ukrainę z mapy jako państwo suwerenne, chce zaanektować wschodnie prowincje i wprowadzić rząd marionetkowy.
Przypomniał, że już kilka lat temu opublikował dokument, który miał wzywać do przebudzenia, ale na Zachodzie nie słuchano tych ostrzeżeń.
– Gdybyśmy bardziej słuchali Polaków i Bałtów, być może uniknęlibyśmy wojny. Słowa Putina zostały potwierdzone przez jego czyny – dodał gen. Sir Shirreff.
Gościem pierwszego dnia obrad Kongresu 590 był Prezes Rady Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej Mateusz Morawiecki, który także zwrócił uwagę na fundamentalną kwestię bezpieczeństwa mówiąc:
„Bezpieczeństwo w pierwszym rzędzie oznacza suwerenność. To bezpieczeństwo narodowe właśnie jest bezpieczeństwem polskich granic. … To dlatego też budujemy dzisiaj najnowocześniejszą, silną armię, może nawet w przyszłości najsilniejszą armię lądową w Europie.”
– „O jakiej Polsce marzymy, co chcemy osiągnąć? O tym będziemy dyskutować podczas tegorocznego Kongresu”– powiedział Premier. – Niech ta kolejna edycja Kongresu 590 będzie zatem, nie tylko przestrzenią wolności, ale niech będzie również obszarem, na którym spotykać się będą różne myśli, różne inspiracje, właśnie po to aby wypracowywać najlepsze modele rozwoju gospodarczego dla Polski trzeciej dekady XXI wieku.
Jednym z kluczowych było pytanie o bezpieczeństwo energetyczne Polski – w jakim stopniu poradziliśmy sobie z wyzwaniami związanymi z koniecznością szybkiego odejścia od rosyjskich dostaw surowców energetycznych i czy można powiedzieć, że zbudowano trwałe podstawy naszej niezależności?
Eksperci zgodzili się, że paradoksalnie, agresja Putina przyspieszyła proces uniezależniania się od rosyjskich surowców, a Polska zdała ten egzamin celująco.
Podczas dyskusji wskazywano, że dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego konieczne jest zwiększenie wydobycia gazu ziemnego jako niezbędnego paliwa przejściowego, bez którego transformacja energetyczna się nie uda. Koncern paliwowy ORLEN do roku 2030 planuje zwiększenie własnego wydobycia gazu do poziomu 12 mld m3 rocznie, pod warunkiem zaangażowania nowych technologii i milionów zł na inwestycje.
Piotr Dziadzio, Wiceminister Klimatu i Środowiska, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Surowcowej Państwa przypomniał, że już dziś Polska wydobywa coraz więcej błękitnego surowca z własnych złóż.
– Dzisiejsze szacunki z PGNiG, należącej do Grupy ORLEN, wskazują na roczne wydobycie w wysokości 7,7 mld m3 gazu z dwóch źródeł krajowych w Polsce oraz na Norweskim Szelfie Kontynentalnym. W najbliższych latach wydobycie 4 mld m3 z obszaru krajowego i 4 mld m3 z naszych złóż na szelfie norweskim jest bardzo realne – powiedział wiceminister Dziadzio.
Kolejnym istotnym zagadnieniem branży energetycznej omówionym podczas Kongresu 590 były uprawienia C02 czyli EU ETS i zagadnienia związane z perspektywami rozwoju branży energetycznej w warunkach dyktowanych przez Unię Europejską. Puentą debaty były słowa prof. Władysława Mielczarskiego z Politechniki Łódzkiej, który podkreślił, jak ważne jest zapewnienie energii, której podstawą w polskich warunkach przez następne lata jest tylko i wyłącznie węgiel. Jeżeli my się wyzbędziemy tego węgla to popełnimy samobójstwo. Autentyczne samobójstwo energetyczne- podsumował ekspert.
Ważnym elementem bezpieczeństwa energetycznego są także alternatywne źródła energii, w tym energia jądrowa, o których mówiono w kolejnym panelu.
– Potrzebna jest aktualizacja prawa, która pozwoli uwzględnić specyfikę SMR-ów (małych reaktorów jądrowych) i umożliwić szybkie zastosowanie tej technologii w Polsce – powiedział Dawid Jackiewicz, wiceprezes ORLEN Synthos Green Energy. Dodał, że w ciągu roku swojej działalności spółce udało się zlokalizować pierwszych sześć miejsc, gdzie powstaną SMR-y.
Alternatywne źródła energii to niewątpliwie część polityki klimatycznej, której przyjęcie i konsekwentne wdrażanie jest niezbędne, o czym mówił dr Bjørn Lomborg, ekolog, prezes Kopenhaskiego Centrum Konsensusu.
– Zmiany klimatyczne najczęściej traktuje się jak koniec świata – mówił w kilku wystąpieniach dr Bjørn Lomborg. – To problem, który po prostu trzeba rozwiązać. A do tego potrzebna jest polityka klimatyczna.
Nie zabrakło też rozmów na temat innych sposobów budowania bezpieczeństwa Polski, a jednym z nich – ważnym, chociaż często niedocenianym, jest tzw. soft power, czyli miękka siła, która pozwala na wzmacnianie pozycji państwa przy wykorzystaniu innych dróg, niż siła militarna i gospodarcza. To przede wszystkim kultura, sport, nauka.
– Niedocenianie soft power przekłada się na pozycję naszego państwa na świecie. To jest niewyceniony majątek, z którego rząd nie robi użytku – zwracał uwagę Andrzej Sadowski, prezydent Centrum im. Adama Smitha.
Wojciech Majewski, Prezes Kongresu 590, podsumował 8. edycję wydarzenia:
– Najważniejszymi tematami, o których tu się mówiło były obronność, energetyka i przestrzeń wolności. To rzeczy, które do tej pory funkcjonowały jako aksjomaty i które trzeba na nowo zdefiniować. Wynika to oczywiście z sytuacji na świecie – wojny i przemian geopolitycznych – powiedział.
Wszystkie panele i wystąpienia można oglądać na kanale You Tube Kongresu 590.